Familiebedrijven vormen de basis van de Nederlandse economie. 70 procent van de bedrijven in Nederland zijn familiebedrijven. Bedrijven met een uniek karakter, die tot uiting komt in de onderlinge verbondenheid van familie, bedrijf en eigendom. In dit artikel bespreken we in vogelvlucht de kenmerken van het familiebedrijf en welke invloed dat heeft op zijn toekomst.
De onderdelen die we zojuist noemden overlappen elkaar omdat familieleden tegelijkertijd meerdere rollen vervullen binnen het familiebedrijf. Dit betekent dat een familiebedrijf de belangen dient van het bedrijf zelf, van de familie én van de eigenaar/ondernemer. Het bedrijf streeft naar juist management en operationele effectiviteit, de familie heeft de focus op harmonie, welzijn en rechtvaardigheid en de eigenaar richt zich op rendement en betrokkenheid. Deze aspecten zijn van grote invloed op het succes van de onderneming en het welzijn van de ondernemer en zijn familie. Een goede balans tussen familie- en bedrijfsbelangen is essentieel. Ieders belangen moeten objectief worden gewogen zonder het belang van de onderneming uit het oog te verliezen.
Succes op de lange termijn
Familiebedrijven hebben doorgaans een grotere mate van continuïteit. Naast de grotere betrokkenheid van medewerkers (inclusief familieleden) is men meer gericht op de lange termijn successen. Dit om zo het bedrijf voor toekomstige generaties veilig te stellen. De lange termijn visie maakt het bedrijf duurzamer. Het bedrijf is op die manier ook beter in staat sneller beslissingen te nemen en te reageren op veranderende marktomstandigheden. Dit komt doordat het bedrijf slechts door één of enkele familieleden wordt gerund. Deze lange termijn visie zorgt er voor dat er doorgaans meer eigen vermogen in het bedrijf is geïnvesteerd. Daardoor is men minder gevoelig voor economische tegenslagen. Echter, als familieleden veel herinvesteren maar geen vermogen veiligstellen voor hun privésituatie, dan offeren zij eigenlijk hun eigen welvaart op ten gunste van de continuïteit van het bedrijf.
Emotionele betrokkenheid
Ook de emotionele betrokkenheid van de familie kan zakelijke beslissingen negatief beïnvloeden. Goed bestuur, overleg en vastlegging van visie, doelen en afspraken zijn noodzakelijk om alle belangen van familie, eigenaren en het bedrijf op een evenwichtige wijze te waarborgen.
Borgen van besluitvorming
Familiebedrijven hebben relatief weinig aandacht voor het concreet maken van doelstellingen voor de lange termijn. Economische doelstellingen maar ook niet economische doelstellingen (bijv. meerdere generaties voortzetten van het bedrijf) zijn daardoor weinig expliciet. Dit maakt het lastig om de doelstellingen te monitoren en bij te sturen. Het versterken van het bestuur in familiebedrijven met een duidelijke visie en beleid voor de toekomst is daarom van groot belang. Hiervoor kunnen verschillende instrumenten worden gebruikt om te borgen dat de besluitvorming op een degelijke wijze blijft plaatsvinden, zoals een familiestatuut, het certificeren van de aandelen via een Stichting Administratiekantoor en het installeren van een Raad van Commissarissen/Advies.
Opgaven voor de toekomst
Verder heeft het familiebedrijf nog een aantal belangrijke specifieke opgaven voor de toekomst, namelijk:
- Digitalisering
- Internationaal ondernemen
- Kennis en menselijk kapitaal
- Energietransitie en duurzaamheid
- Demografische ontwikkelingen
Bij hun focus op de toekomst zullen familiebedrijven daarom hoge prioriteit moeten geven aan deze onderwerpen. Wat in iedere ondernemingsfase en zeker voor familiebedrijven daarom belangrijk is, is dat een viertal basiszaken op orde zijn, namelijk:
- Het hebben van een goede strategie en propositie
- een strak georganiseerde interne organisatie (digitalisering van processen),
- de juiste mensen (personeel) om zich heen verzameld en
- een solide financiële fundering waarmee ze de groei kunnen ondersteunen.
Dit vraagt om optimale begeleiding. Niet alleen voor het bedrijf, maar ook voor de familie en de directeur/eigenaar.
